W dzisiejszym wpisie przedstawię kolejny skuteczny sposób na uniknięcie zachowku, a mianowicie uznanie osoby uprawnionej do zachowku za niegodną dziedziczenia.
W celu poznania innych sposobów uniknięcia zachowku, zapraszam do lektury poprzednich wpisów:
Kogo można uznać za niegodnego dziedziczenia?
Za niegodnego dziedziczenia można uznać każdego ze spadkobierców ustawowych oraz testamentowych. Jak wynika z orzecznictwa spadkobiercom może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna, której niegodność może uzasadniać zachowanie osób, które pełnią odpowiednie funkcje w jej organach.
Kiedy można uznać spadkobiercę za niegodnego dziedziczenia?
W art. 928 Kodeksu cywilnego zostały przewidziane przyczyny, które uzasadniają uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia, dzieje się tak, kiedy spadkobierca:
- dopuścił się umyślnego ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy – może być to zarówno zbrodnia w rozumieniu przepisów Kodeksu Karnego, jak również występek, co uzależnione jest od konkretnej sprawy. W orzecznictwie wskazuje się, iż ciężkim przestępstwem przeciwko spadkodawcy w uzasadnionych przypadkach są również przestępstwa przeciwko mieniu oraz że przestępstwa te mogą zostać popełnione również w formie usiłowania. Bez znaczenia w rozumieniu powyższej przesłanki jest czas, w którym przestępstwo zostało popełnione, jeżeli miało ono charakter umyślny, ciężki i było popełnione przeciwko spadkodawcy;
- podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności – ważnym jest w kontekście przedmiotowej przesłanki, aby podstęp, czy też groźba pochodziły od spadkobiercy, który ma zostać wydziedziczony;
- umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego – zachowanie spadkobiercy musi być celowe i świadome. W zakresie przedmiotowej przesłanki nie mieści się ukrycie lub zniszczenie testamentu przez osobę trzecią.
Powyższe przyczyny są jedynymi na podstawie, których sąd może uznać, że dany spadkobierca jest niegodny dziedziczenia, przy czym do ustalenia niegodności wystarczające jest zaistnienie chociażby jednej z nich.
Ważne:
Nie można uznać spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia, jeżeli spadkodawca mu przebaczył.
W jaki sposób można uznać spadkobiercę za niegodnego dziedziczenia?
Niezgodność dziedziczenia wynika wprost z ustawy oraz nie jest uzależniona od woli spadkodawcy, tak jak wydziedziczenie i może zostać stwierdzona jedynie przez sąd.
W celu uznania konkretnej osoby za niegodną dziedziczenia, każdy, kto ma w tym interes prawny może wystąpić z powództwem do sądu, który rozpozna sprawę w procesie. Bardzo istotnym jest, iż to na osobie wnoszącej pozew – Powodzie ciąży obowiązek udowodnienia, że nastąpiła jedna z ww. okoliczności uzasadniająca uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia.
Ustawodawca przewidział ograniczenia czasowe, w których można wystąpić z ww. powództwem, tzn. w terminie 1 roku od momentu, kiedy spadkobierca dowiedział się o jednej z ww. przyczyn niegodności, jednakże nie później niż przed upływem 3 lat od śmierci spadkodawcy.
Warto pamiętać, że uznanie za spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia, tak jak wydziedziczenie nie powoduje automatycznie wydziedziczenia jego zstępnych, co oznacza, iż np. wnuki spadkodawcy będą uprawnione do zachowku.
