Roszczenie o zapłatę zachowku jak każde prawo majątkowe ulega przedawnieniu. Jak zatem przedawnia się zachowek? Kiedy można go dochodzić? To pytanie spędza sen z powiek wielu osobom uprawnionym do zachowku.
Termin przedawnienia roszczenia o zapłatę zachowku wynosi 5 lat. Wyróżniamy dwa sposoby liczenia początku tego terminu, w zależności od tego, czy spadkodawca sporządził testament, czy nie.
Osobami uprawnionymi do zachowku są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Jeżeli zatem spadkodawca pozostawił żyjące dzieci oraz małżonka, to do zachowku nie będą mieli prawa rodzice, gdyż dopiero w braku zstępnych spadkodawcy powołani byliby do spadku rodzice dziedziczący obok małżonka.
W przypadku braku testamentu, termin przedawnienia należy liczyć od dnia otwarcia spadku (czyli od śmierci spadkodawcy). Zatem – o ile spadkodawca nie sporządził testamentu – po pięciu latach od jego śmierci, zobowiązany do zapłaty zachowku będzie mógł przed sądem podnieść zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia.
W przypadku, gdy spadkodawca sporządził testament, termin pięcioletni liczy się od chwili ogłoszenia testamentu. Ogłoszenia testamentu dokonuje w toku specjalnego postępowania sąd lub notariusz.
Zarzut przedawnienia będzie skuteczny tylko wtedy, jeśli termin przedawnienia upłynie przed wszczęciem sprawy sądowej o zapłatę zachowku. Należy pamiętać, że rozpoczęcie procesu sądowego przerywa bieg przedawnienia.
Należy zaznaczyć, że wszczęcie sprawy sądowej o zachowek przerywa bieg przedawnienia.
W Wyroku z dnia 17 września 2010 r. (II CSK 178/10) Sąd Najwyższy podkreślił, iż „w orzecznictwie i doktrynie zasadnie przyjęto, że przepis ten wymaga wykładni zgodnej z ratio legis samej instytucji zachowku oraz ze znaczeniem początku biegu przedawnienia roszczenia dla uprawnionego do zachowku. Wprawdzie więc osoba uprawniona do zachowku staje się znana z chwilą otwarcia i ogłoszenia testamentu, ale może wystąpić z roszczeniem najwcześniej dopiero wtedy, gdy sama dowie się o istnieniu testamentu i o jego treści, a nawet o potwierdzeniu praw do spadku poprzez postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku na podstawie tego testamentu (uzasadnienie uchwały SN z dnia 22 lutego 1972 r., III CZP 102/71, OSNC 1972, nr 7-8, poz. 127). Dlatego początek biegu przedawnienia roszczenia o zachowek w rozumieniu art. 1007 § 1 k.c., liczony od chwili wymagalności tego roszczenia winno się ustalać dla każdego przypadku osobno (…)”.
Oto przykładowe tezy orzeczeń, obrazujących zawiłość tej kwestii:
„Bieg przedawnienia roszczenia o udział w schedzie nie rozpocznie się, jeśli uprawniony nie wie o swoim prawie.” (Wyrok SN z dnia 17 września 2010 r., sygn. II CSK 178/10)
Przed złożeniem pozwu o zachowek zawsze warto skorzystać z porady fachowca. https://kancelaria-bonaartis.pl/klient-indywidualny/prawo-spadkowe/
