Udzielając porad z zakresu prawa spadkowego zespół Kancelarii spotyka się często z wątpliwościami dotyczącycmi udziału dzieci w postępowaniu spadkowym – w szczególności gdy zachodzi konflikt pomiędzy spadkobiercami. W tym miejscu trzeba nadmienić, iż sytuacje konfliktowe prawie zawsze towarzyszą roszczeniom o zachowek, jak miało to miejsce w niedawno prowadzonej przez Kancelarię sprawę o zapłatę należnego zachowku.
Sprawa dotyczyła spadku po zmarłej, która testamentem notarialnym wydziedziczyła swojego syna jednocześnie zapisując spadek w całości na rzecz małoletniego wnuka pozostającego pod opieką matki – byłej małżonki wydziedziczonego syna. Ponadto spadkodawczyni pominęła w testamencie zapis na rzecz swojego męża (tzw. „testament negatywny”, o którym pisaliśmy na naszym blogu). W powyższej sytuacji syn spadkodawczyni traktowany jest jakby nie dożył otwarcia spadku, zatem zgodnie z ustawową kolejnością powołania do dziedziczenia przypadający na niego udział w spadkobraniu przechodzi na dalszego potomka – w tym wypadku była to niewymieniona w treści testamentu, małoletnia wnuczka spadkodawczyni. Powództwo o zapłatę kwoty potrzebnej do pokrycia należnego zachowku zostało wobec tego wytoczone w imieniu osób pominiętych w treści testamentu – wnuczki i męża spadkodawczyni.
Jak wynika z powyższego opisu, doszło do sytuacji w której po przeciwnych stronach procesu znalazły się osoby małoletnie, pochodzące od jednego ojca. Przepisy Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego przewidują w takich wypadkach wyjątek od generalnej zasady reprezentacji małoletnich przez ich przedstawicieli ustawowych – rodzic nie może bowiem reprezentować małoletniego w czynnościach z udziałem spośród jego dzieci pozostających pod jego władzę rodzicielską oraz w czynnościach pomiędzy małoletnim a drugim z rodziców.
Pomimo braku pełnej zdolności do czynności prawnych małoletnim nie można odmówić dochodzenia uprawnień majątkowych od członków swojej rodziny – także tych, którzy również pozostają małoletni. Normalnym działaniem Sądu w takiej sprawie jest ustanowienie dla małoletnich kuratora – ma to na celu przede wszystkim ochronę zarówno relacji rodzinnych jak i zapobiegnięcie ewentualnym próbom nadużycia uprawnień z tytułu władzy rodzicielskiej.
W odpowiednich warunkach istnieje także alternatywna metoda nadania sprawie biegu, bez konieczności oczekiwania na wyznaczenie kuratora dla małoletniego. Jeżeli małoletni pochodzi z drugiego związku swojego rodzica, jego reprezentantem w procesie może zostać drugi z rodziców, niespokrewniony ze stroną przeciwną. W tej sytuacji nie dochodzi do wypełnienia przesłanek wyłączających możliwość reprezentowania małoletniego przez przedstawiciela ustawowego – między innymi w opisanej powyżej sprawie Kancelaria miała możliwość skorzystania z takiego rozwiązania.
Pomimo powszechnego przekonania o negatywnej roli kuratora, jego zadaniem w procesie jest działanie na rzecz strony i zabezpieczenie jej interesu – mimo tego wyznaczenie może wydłużyć proces i utrudnić kontrolę nad jego przebiegiem. Tym samym warto zastanowić się, czy w danej sytuacji istnieje rozwiązanie alternatywne.
Zapraszamy do kontaktu z Kancelarią we wszelkich sprawach z zakresu prawa spadkowego.
