Dzisiejszy post z pewnością będzie przydatny dla przedsiębiorców, którzy prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą i są wpisani do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Jeśli zastanawiasz się jaki los może spotkać firmę po śmierci przedsiębiorcy to zapraszamy do lektury. Aby zapewnić ciągłość trwania jednoosobowej działalności gospodarczej należy ustanowić zarząd sukcesyjny. Instytucja ta została wprowadzona ustawą z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (należy pamiętać, że ustawa ta nie dotyczy działalności rolniczej!)
Kim jest zarządca sukcesyjny?
Zarządca sukcesyjny to osoba, która tymczasowo przejmuje prowadzenie biznesu po śmierci przedsiębiorcy. Musi być to osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych tzn. musi być pełnoletnia oraz nieubezwłasnowolniona. Dodatkowo funkcji tej nie może pełnić osoba wobec której orzeczono :-Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na podstawie art. 373 Prawa Upadłościowego;-Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej w ramach środka karnego lub środka zabezpieczającego. Pokrewieństwo z przedsiębiorcą, zawód, wszelkie certyfikaty i decyzje czy dodatkowe kwalifikacje nie są potrzebne. Zarządca sukcesyjny ma zapewnić płynne funkcjonowanie przedsiębiorstwa aż do czasu zakończenia wszelkich „formalności spadkowych”. Może wykonywać czynności zwykłego zarządu, a także czynności przekraczające zwykły zarząd, jeśli zarządca uzyskał zgodę wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa w spadku, a w przypadku braku takiej zgody – zezwolenie sądu. Co ciekawe za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku solidarną odpowiedzialność ponoszą właściciele przedsiębiorstwa w spadku.Należy więc pamiętać o tym, że zarządca nie ponosi odpowiedzialności za zaciągnięte zobowiązania. Przed dokonaniem wyboru zarządcy upewnijmy się, że nasz kandydat na to stanowisko jest godny zaufania. Zarządca nie ponosi bezpośredniej odpowiedzialności za zobowiązania, jednak gdy wykonuje swe obowiązki w sposób nienależyty to może ponieść odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę. Czas trwania Co do zasady zarząd sukcesyjny może trwać przez 2 lata, jednak w wyjątkowych przypadkach sąd może przedłużyć ten okres do 5 lat. Wniosek o wydanie postanowienia o przedłużeniu zarządu sukcesyjnego może złożyć każdy, na czyją rzecz działa zarządca sukcesyjny.Zarząd sukcesyjny wygasa gdy przedsiębiorstwem w spadku, po zatwierdzeniu wszystkich formalności związanych ze spadkiem, będzie dysponować tylko jedna osoba, np. gdy wszystkie udziały zostaną sprzedane jednej osobie. Nabywca może wówczas samodzielnie zarządzać przedsiębiorstwem. Zarząd sukcesyjny wygasa również w przypadku ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy.Należy pamiętać, że zarząd sukcesyjny jest instytucją tymczasową i nie może istnieć bez żadnej osoby odpowiedzialnej za długi. Tak więc, jeśli w ciągu 2 miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy, nikt z osób uprawnionych nie przyjmie spadku albo zapisu windykacyjnego, który obejmuje przedsiębiorstwo, to zarząd sukcesyjny wygasa. Jak ustanowić zarządce sukcesyjnego? Zarządca sukcesyjny może zostać ustanowiony zarówno przed śmiercią przedsiębiorcy jak i po.
Do ustanowienia zarządu sukcesyjnego przez samego przedsiębiorcę wymagane jest:
1) wybór zarządcy sukcesyjnego;
2) wyrażenie zgody osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego na pełnienie tej funkcji (musi ona złożyć odpowiednie oświadczenie w formie pisemnej);
3) dokonanie wpisu do CEIDG zarządcy sukcesyjnego (formularz można uzupełnić online lub wysłać go pocztą).
Ustanowienie zarządu sukcesyjnego w tym przypadku jest bezpłatne. Jeśli przedsiębiorca za życia nie złoży wniosku o wpis powołanego zarządcy sukcesyjnego do CEIDG, ustanowienie zarządu sukcesyjnego będzie możliwe jedynie w procedurze przed notariuszem z udziałem następców prawnych przedsiębiorcy.
Zarząd sukcesyjny po śmierci przedsiębiorcy może zostać ustanowiony przez jego spadkobierców.
Uprawnione do tego są następujące osoby:
•małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, lub •spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek,
•spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku.
Jeśli jednak postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku już się uprawomocniło (odpowiednio, gdy akt poświadczenia dziedziczenia został zarejestrowany lub gdy wydano europejskie poświadczenie spadkowe) zarządca może być powołany wyłącznie przez właściciela przedsiębiorstwa w spadku.Gdy zarząd jest ustanawiany po śmierci przedsiębiorcy wymagana jest zgoda osób, którym przysługuje w przedsiębiorstwie w spadku udział większy niż 85%.
Przykład:
Jan Kowalski prowadził jednoosobową działalność gospodarczą. Firma powstała w trakcie trwania małżeństwa i wchodziła do majątku wspólnego małżeńskiego Jana Kowalskiego i jego żony – Anny Kowalskiej. Mieli oni trójkę dzieci. Jan Kowalski zginął w wypadku samochodowym, za życia nie ustanowił zarządcy sukcesyjnego ani nie sporządził testamentu. Anna Kowalska i jej dzieci są spadkobiercami ustawowymi. Mogą powołać zarządcę sukcesyjnego, o ile do porozumienia dojdą osoby, które łącznie dysponują ponad 85 procentami udziałów w przedsiębiorstwie w spadku. Art. 931 KC mówi, że: jeśli po zmarłym dziedziczą dzieci i małżonek, to dziedziczą oni w częściach równych. Jednak część spadku przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
Poszczególne osoby mają następujące udziały w przedsiębiorstwie w spadku: – Anna Kowalska: ⅝ całego przedsiębiorstwa (62,5%); Połowę przedsiębiorstwa dlatego, że było ono częścią majątku wspólnego małżonków, więc po śmierci do spadku wchodzi tylko połowa udziału w przedsiębiorstwie (właścicielem drugiej połowy staje się małżonek zmarłego); do tego dochodzi ¼ z połowy przedsiębiorstwa, które weszło do spadku (czyli ⅛ w całości przedsiębiorstwa); razem daje to ⅝ udziału w przedsiębiorstwie w spadku, czyli 62.5%; – każde z trójki dzieci: po ⅛ (czyli 12,5%) całego przedsiębiorstwa; Każde z dzieci ma udział w wysokości ¼ spadku; ponieważ w spadku jest tylko połowa przedsiębiorstwa – druga połowa należy do Anny Kowalskiej. Udział każdego z dzieci to ¼ z połowy przedsiębiorstwa, czyli ⅛ części przedsiębiorstwa (12,5%). Ponieważ do powołania zarządcy sukcesyjnego wymagana jest zgoda osób, które łącznie mają ponad 85% udziałów w przedsiębiorstwie w spadku, więc w tym przypadku wymagane będzie porozumienie Anny Kowalskiej oraz co najmniej dwójki dzieci. Razem będą oni mieć 87,5% udziałów. Zgoda każdej z tych osób jak i samo powołanie zarządcy wymaga formy aktu notarialnego.
Termin na powołanie zarządcy wynosi co do zasady 2 miesiące od dnia śmierci przedsiębiorcy.
Ustanowienie zarządu sukcesyjnego przynosi wiele korzyści i ułatwień. Przede wszystkim przedsiębiorstwo zachowa płynność działania, wszystkie stosunki pracy pozostaną w mocy, firma zachowa dotychczasowy NIP i numer REGON, umowy handlowe podpisane przez zmarłego nie wygasną, a wszelkie koncesje, licencje i inne decyzje administracyjne pozostaną w mocy (wystarczy, że zarządca wniesie odpowiedni wniosek w ciągu 3 miesięcy od dnia ustanowienia zarządu).
