Skutki prawne zawarcia umowy o zrzeczenie dziedziczenia przez spadkobiercę ustawowego

Dziś zastanowimy się nad tym jakie są skutki prawne zawarcia umowy o zrzeczenie dziedziczenia? W pierwszej kolejności należy zastanowić się czym jest umowa o zrzeczenie się dziedziczenia?

Należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 1048 k.c. spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Zrzeczenie się dziedziczenia może być ograniczone do zrzeczenia się tylko prawa do zachowku w całości lub w części.

Podstawowym skutkiem prawnym zrzeczenia się dziedziczenia jest traktowanie takiego spadkobiercy jakby nie dożył otwarcia spadku. Istotną okolicznością jest również fakt, że przez umowę zrzeczenia się dziedziczenia spadkobierca ustawowy traci również prawo do zachowku. Zrzeczenie dziedziczenia obejmuje także zstępnych zrzekającego się, chyba że postanowiono inaczej. Powyższe oznacza, że zstępni są traktowani tak jakby nie dożyli otwarcia spadku oraz nie przysługuje im prawo do zachowku. Zgodnie z dyspozycją art. 992 k.c. spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia, nie uwzględnia się przy ustaleniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku.

Warto również zastanowić się czy zrzeczenie się dziedziczenia uniemożliwia dziedziczenie na podstawie testamentu?

Zrzeczenie się dziedziczenia przewiduje art. 1048 k.c. Legitymowanym do zawarcia umowy o zrzeczenie się dziedziczenia jest wyłącznie spadkobierca ustawowy. Oznacza to, że zrzeczenie się dziedziczenia przez spadkobiercę ustawowego nie wyłącza jego dziedziczenia jako spadkobiercy testamentowego. W niniejszej sprawie istnieje ugruntowana linia orzecznicza Sąd Najwyższego, który wskazuje, że spadkobierca ustawowy, który zrzekł się przez umowę z przyszłym spadkodawcą dziedziczenia, może dziedziczyć po tym spadkodawcy na podstawie sporządzonego przez niego testamentu. Sąd Najwyższy podkreślił, że zrzeczenie się przez spadkobiercę ustawowego dziedziczenia z ustawy nie wyłącza możności dziedziczenia na podstawie testamentu, sporządzonego zarówno przed, jak i po zawarciu umowy. W ocenie Sądu Najwyższego niedopuszczalność dziedziczenia z innego tytułu przez spadkobiercę ustawowego, który zrzekł się dziedziczenia z ustawy, wymagałaby – jako ograniczenie podstaw powołania do spadku – wyraźnego unormowania ustawowego, którego k.c. nie zawiera.