W treści Kodeksu Cywilnego ustawodawca poświęcił cały Tytuł X Księgi Czwartek uregulowaniu kwestii szczególnych zasad dziedziczenia gospodarstw rolnych. Wspomniane przepisy ograniczają krąg podmiotów mogących z mocy ustawy dziedziczyć gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 1ha do osób stale pracujących przy produkcji rolnej, posiadających ku temu stosowne przygotowanie zawodowe, małoletnich bądź pobierających naukę albo trwale niezdolnych do pracy. Należy brać pod uwagę chwilę otwarcia spadku.
Powyższe uregulowanie swoimi podstawami ideowymi sięga do Konstytucji PRL i wymienionej w jej treści doktrynie trwałości gospodarstw rolnych pracujących chłopów i zostało uznane za niezgodne z Konstytucją RP Wyrokiem TK z dnia 31 stycznia 2001 roku, sygn. akt P 4/99 (OTK 2001, nr 1, poz. 5.) w związku z czym regulacja ta odnosi się jedynie do spadków otwartych przed wydaniem ww. Wyroku.
Kancelaria prowadziła sprawę opartą o powyższe przepisy – stwierdzenie nabycia, a następnie dział spadku otwartego przed dniem 31 stycznia 2001 roku. W celu nabycia masy spadkowej w zakresie obejmującym gospodarstwo rolne przez Klienta należało wykazać, iż omawiane przepisy dotyczą jego sytuacji. Mowa tu przede wszystkim o art. 1059 Kodeksu Cywilnego który stanowi wymieniony powyżej katalog spadkobierców dziedziczących z ustawy gospodarstwo rolne. Klient był człowiekiem w podeszłym wieku, pracującym bezpośrednio przy produkcji rolnej przez niemalże całe swoje życie. Pomimo braku kwalifikacji zawodowych od młodości współprowadził gospodarstwo rolne swojej matki, następnie zaś regularnie pracował w gospodarstwie teściów, by w późniejszych latach zająć się prowadzeniem ogródka działkowego. Sąd Rejonowy w Ciechanowie w Postanowieniu z dnia 14 maja 2019 roku w sprawie do sygn. akt I Ns 332/18 wskazał, iż „Praca może być wykonywana w dowolnym gospodarstwie rolnym. (…) Bez znaczenia jest natomiast, czy praca ta stanowi jedyne źródło utrzymania. W szczególności stałości pracy przy produkcji rolnej nie wyklucza jednoczesne wykonywania stałej pracy poza rolnictwem”, w związku z czym inne zajęcia podejmowane przez Klienta na przestrzeni życia nie stanowiły podstawy wyłączenia Go od udziału w dziedziczeniu gospodarstwa rolnego.
Sprawy spadkowe bywają skomplikowane, szczególnie jeśli dochodzi do dziedziczenia po spadkodawcy zmarłym wiele lat temu. Pomoc doświadczonego pełnomocnika znacznie usprawnia dochodzenie roszczeń z tytułu spadku.
