Przedawnienie zachowku – czyli, jak długo po śmierci spadkodawcy można ubiegać się o zachowek?

Z punktu widzenia prawnika terminy to jedno z najistotniejszych zagadnień w dochodzeniu roszczeń, a ich przekroczenie niejednokrotnie wiąże się z nieodwracalnymi konsekwencjami.

Omawiając instytucje zachowku nie można nie poświecić chociażby jednego wpisu na wyjaśnienie kwestii przedawnienia roszczenia o zachowek.

Jak długo po śmierci spadkodawcy można ubiegać się o zachowek?

Roszczenie o zachowek w chwili obecnej przedawnia się w terminie 5 lat (do 23.10.2011 r. termin ten wynosił 3 lata), co oznacza, iż po tym konkretnym terminie nie istnieje już możliwość dochodzenia zapłaty, czy też uzupełnienia zachowku.

Od kiedy zaczyna biec 5 – letni termin o wypłatę zachowku?

Wiemy już, że możemy dochodzić zachowku w terminie 5 lat, dlatego istotnym jest odpowiedzenie na kolejne pytanie, a mianowicie: od kiedy zaczyna biec termin do dochodzenia zachowku?

Odpowiedź na powyższe pytanie jest uzależniona od tego, czy spadkodawca sporządził testament, czy rozporządził swoim majątkiem jeszcze za życia w drodze darowizny.

Spadkodawca sporządził testament:

W przypadku, gdy spadkodawca sporządził testament termin 5-letni, w którym możemy żądać zapłaty zachowku rozpoczyna swój bieg od dnia ogłoszenia testamentu.

Ogłoszenie testamentu dokonywane jest przez notariusza lub sąd, jednakże nie są oni zobowiązani zawiadomić o terminie otwarcia i ogłoszenia testamentu osoby zainteresowane, a jedynie w miarę możliwości o tym, że otwarcie i ogłoszenie testamentu nastąpiło, co nie ma wpływu na rozpoczęcie biegu przedawnienia.

Podkreślić należy, iż na tym etapie całkowicie bez znaczenia jest czy testament jest ważny czy też nie.

W sytuacji, w której spadkodawca sporządził kilka testamentów, ww. termin rozpoczyna bieg od daty ogłoszenia tego testamentu, z  którego wywodzimy swoje roszczenie o zachowek.

Okoliczności subiektywne, tj. brak wiedzy o ogłoszeniu testamentu lub przekonanie, że testament został ogłoszony w terminie późniejszym, niż rzeczywiście nie mają wpływy na rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia, jednakże w sytuacji, w której zarzut przedawnienia zostanie podniesiony należy udowodnić, iż stanowi on nadużycie prawa.

Spadkodawca rozporządził swoim majątkiem w drodze darowizny:

Jak już wskazywałam, we wcześniejszych wpisach roszczenie o zachowek przysługuje również w sytuacji, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu, ale jeszcze za życia rozporządził częścią, czy też całością swojego majątku w drodze darowizny.

W takim przypadku termin 5-letni, w którym możemy wystąpić o zapłatę zachowku liczony będzie od dnia otwarcia spadku.

Co należy rozumieć przez sformułowanie „dzień otwarcia spadku”?

Przez dzień otwarcia spadku należy rozumieć dzień śmierci spadkodawcy.

Co w sytuacji, w której spadkodawca sporządził testament, a za życia rozporządził częścią majątku w drodze darowizny?

W takiej sytuacji, jeżeli żądamy uzupełnienia zachowku od obdarowanego, przedawnienie rozpoczyna swój bieg od dnia otwarcia spadku.