Uprawnienie do zachowku stanowi ustawowe zabezpieczenie interesów majątkowych osób najbliższych spadkodawcy w razie rozporządzenia przez niego majątkiem na wypadek śmierci taki w sposób, że interes majątkowy wymienionych spadkodawców zostałby poważnie naruszony. W związku z opisaną konstrukcją zachowku ustawodawca przewidział również możliwość pozbawienia przez spadkodawcę prawa do zachowku wskazanych osób, w przypadku zaistnienia z ich strony określonych postaw lub zachowań względem niego.
W powyższym zdaniu mowa o wydziedziczeniu, polegającym – zgodnie z treścią art. 1008 Kodeksu Cywilnego – na możliwości pozbawienia w treści testamentu zstępnych, małżonka i rodziców prawa do zachowku przez spadkodawcę. Praktyka Kancelarii pokazała natomiast niejednokrotnie, iż wydziedziczenie bywa dokonywane w sposób nieuzasadniony, a co za tym idzie – niesprawiedliwy. Czy wobec takiego stanu rzeczy uprawniony do zachowku ma możliwość dochodzenia swojego prawa pomimo dokonanego wydziedziczenia?
Wyrokiem z 29 grudnia 2014 roku Sąd Apelacyjny w Poznaniu wyraził stanowisko, iż Dla zasadności wydziedziczenia nie ma decydującego znaczenia wola spadkodawcy, lecz obiektywne istnienie ściśle przewidzianych przez ustawodawcę w art. 1008 k.c. podstaw wydziedziczenia. Przyjmijmy zatem przykładowy stan faktyczny, w którym matka skłócona z córką dokonuje testamentowego wydziedziczenia swoich wnuczek pod wpływem silnego wzburzenia emocjonalnego, treści wymienionego zapisu nie modyfikuje aż do śmierci. Dokonując wydziedziczenia kobieta musi oprzeć ww. czynność na co najmniej jednej z przesłanek z art. 1008 Kodeksu Cywilnego, mianowicie:
- uporczywe postępowanie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego wbrew woli spadkodawcy;
- dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu , zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych;
W tej sytuacji wydziedziczone wnuczki kobiety, chcąc dochodzić swoich uprawnień z tytułu zachowku muszą wykazać, iż przedstawione w testamencie podstawy wydziedziczenia faktycznie nie miały miejsca – jak wspomniano w treści przytoczonego wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu ocenia się obiektywne istnienie podstaw wydziedziczenia. Chcąc dochodzić swoich uprawnień w sprawie o zachowek warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika który w sposób obszerny i wyczerpujący przedstawi Sądowi argumenty strony oraz sprawnie przeprowadzi przez procedurę dochodzenia uprawnień z tytułu zachowku.
